کلیه و مجاری ادراری (فیزیولوژی و کمی آناتومی)

[ کمیل پسر زیاد گفت : امیر المؤمنین على بن ابى طالب ( ع ) دست مرا گرفت و به بیابان برد ، چون به صحرا رسید آهى دراز کشید و گفت : ] اى کمیل این دلها آوند هاست ، و بهترین آنها نگاهدارنده‏ترین آنهاست . پس آنچه تو را مى‏گویم از من به خاطر دار : مردم سه دسته‏اند : دانایى که شناساى خداست ، آموزنده‏اى که در راه رستگارى کوشاست ، و فرومایگانى رونده به چپ و راست که درهم آمیزند ، و پى هر بانگى را گیرند و با هر باد به سویى خیزند . نه از روشنى دانش فروغى یافتند و نه به سوى پناهگاهى استوار شتافتند . کمیل دانش به از مال است که دانش تو را پاسبان است و تو مال را نگهبان . مال با هزینه کردن کم آید ، و دانش با پراکنده شدن بیفزاید ، و پرورده مال با رفتن مال با تو نپاید . اى کمیل پسر زیاد شناخت دانش ، دین است که بدان گردن باید نهاد . آدمى در زندگى به دانش طاعت پروردگار آموزد و براى پس از مرگ نام نیک اندوزد ، و دانش فرمانگذارست و مال فرمانبردار . کمیل گنجوران مالها مرده‏اند گرچه زنده‏اند ، و دانشمندان چندانکه روزگار پاید ، پاینده‏اند . تن‏هاشان ناپدیدار است و نشانه‏هاشان در دلها آشکار . بدان که در اینجا [ و به سینه خود اشارت فرمود ] دانشى است انباشته ، اگر فراگیرانى براى آن مى‏یافتم . آرى یافتم آن را که تیز دریافت بود ، لیکن امین نمى‏نمود ، با دین دنیا مى‏اندوخت و به نعمت خدا بر بندگانش برترى مى‏جست ، و به حجّت علم بر دوستان خدا بزرگى مى‏فروخت . یا کسى که پیروان خداوندان دانش است ، اما در شناختن نکته‏هاى باریک آن او را نه بینش است . چون نخستین شبهت در دل وى راه یابد درماند و راه زدودن آن را یافتن نتواند . بدان که براى فرا گرفتن دانشى چنان نه این در خور است و نه آن . یا کسى که سخت در پى لذت است و رام شهوت راندن یا شیفته فراهم آوردن است و مالى را بر مال نهادن . هیچ یک از اینان اندک پاسدارى دین را نتواند و بیشتر به چارپاى چرنده ماند . مرگ دانش این است و مردن خداوندان آن چنین . بلى زمین تهى نماند از کسى که حجّت بر پاى خداست ، یا پدیدار و شناخته است و یا ترسان و پنهان از دیده‏هاست . تا حجّت خدا باطل نشود و نشانه‏هایش از میان نرود ، و اینان چندند ، و کجا جاى دارند ؟ به خدا سوگند اندک به شمارند ، و نزد خدا بزرگمقدار . خدا حجتها و نشانه‏هاى خود را به آنان نگاه مى‏دارد ، تا به همانندهاى خویشش بسپارند و در دلهاى خویشش بکارند . دانش ، نور حقیقت بینى را بر آنان تافته و آنان روح یقین را دریافته و آنچه را ناز پروردگان دشوار دیده‏اند آسان پذیرفته‏اند . و بدانچه نادانان از آن رمیده‏اند خو گرفته . و همنشین دنیایند با تن‏ها ، و جانهاشان آویزان است در ملأ اعلى . اینان خدا را در زمین او جانشینانند و مردم را به دین او مى‏خوانند . وه که چه آرزومند دیدار آنانم ؟ کمیل اگر خواهى بازگرد . [نهج البلاغه]

اوقات شرعی

شنبه 04 اردیبهشت 13: امروز

کلیه و مجاری ادراری

کار کلیه ها

کلیه ها صافی های بدن هستند و مواد سمی که از سوخت و ساز و مصرف مواد ایجاد میشود را دفع میکنند همچنین کلیه ها کارخانه ساخت هورمون هستند ساخت هورمون تنظیم فشار خون، ساخت هورمون اریتروپویتین باعث تحریک مغز استخوان به ساخت گلبول قرمز میشود، ساخت هورمون کلسیتریول که باعث جذب کلسیم از روده میشود و کلیه ها ph و مقدار آب و الکترولیت های بدن را تنظیم میکنند

مشخصات کلی

محل قرارگیری کلیه ها
مجاورات کلیه ی راست : کبد ، دئودنوم ، خم کولیک راست و قسمت هایی از ژژنوم
مجاورات کلیه ی چپ : معده ، طحال ، پانکراس ، خم کولیک چپ ، کولون نزولی و ژژنوم

در حالت خوابیده کلیه ها تقریباً از طرف بالا از مهره 12 سینه ای و از طرف پایین تا مهره سه کمری امتداد دارند.

کلیه راست به دلیل اثرکبد کمی پایینتر قرار گرفته است .

کلیه چپ بلندتر و باریک تر از کلیه راست است و به خط وسط بدن نزدیک تر است.

قطب پایینی کلیه ها باریک وقطب بالایی پهن است

عصبرسانی کلیه ها

sub costal, ilio inguinal ilio hypogastric,

ساختار کلیه

کلیه شامل3 ‌ناحیه است:

قشر (لایه خارجی)، مدولا(لایه میانی) و لگنچه کلیوی (ناحیه داخلی)

قشر : حاوی واحدهای کارکردی به نام نفرون است. هر نفرون شامل یک گلومرول (مجموعه ای از مویرگ های تخصص یافته که خون در آنها تصفیه می شود و یک لوله کلیوی که از آن مایعات دفعی حاصله عبور کرده، به ادرار تبدیل می شوند) است.

مدولا : شامل گروهی از مجاری جمع کننده ادرار اسـت. ادرار از این مجـاری وارد کالیس های کوچک و سپس کالیس های بـزرگ مـی شود که به لگنچه کلیوی باز می شوند. از اینجا ادرار وارد حالب می شود.

ادرار چگونه تشکیل میشود ؟

ادرار فاضلاب نفرون هاست ، هر کلیه حدود یک میلیون نفرون دارد و هر نفرون از مجموعه ای از مویرگ های باریک به نام گلومرول و لوله ای به نام لوله کلیوی تشکیل می شود.

این لوله 3 قسمت دارد: لوله پیچیده نزدیک، قوس هنله و لوله پیچیده دور. خون ابتدا از گلومرول عبور می کند. دیواره های مویرگ ها، منافذی دارند که اجازه عبور آب و ذرات کوچک (مثل نمک ها ) را می دهند، ولی ذرات بزرگتر مثل پروتئین ها و گلبول های قرمز از آنها عبور نمی کنند. مایعی که از خون گرفته شده است ماده تصفیه شده نام دارد، وارد لوله کلیوی می شود و در آنجا آب و سایر مواد مفید آن مثل گوکز و نمک ها در صورت لوزم به داخل جریان خون بر می گردد.

Ureter میزنای

میزنای ها (حالب ها) مجرای عضلانی ضخیمی اند که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل و همچنین در مثانه مانند یک دریچه عمل می کند.

طول هر کدام تقریبا 25 سانتیمتر و قطر آن3 میلیمتر

سوراخ های میزنای در مثانه پر 5 سانتی متر و در مثانه خالی 5/2 سانتی متر از هم فاصله دارند.

خون رسانی حالب
قسمت فوقانی از شریان کلیوی و شاخه هایی از testicular
قسمت تحتانی از شریان ایلیاک مشترک و شاخه های مختلف شریان ایلیاک داخلی تغذیه می شود

تنگی های حالب

تنگی در محل شروع حالب یعنی جایی که ابتدای حالب و انتهای لگنچه است.

تنگی در جایی که حالب از روی تنگه ی فوقانی لگن عبور می نماید.

تنگترین نقطه ی حالب جایی است که حالب به طور مایل از دیواره قاعده ی مثانه عبور می کند.

مثانه ( Bladder )

کیسه عضلانی است که ادرار را در خود ذخیره میکند که در زمان کودکی داخل شکم و کم کم با افزایش سن درون لگن جای میگیرد .

ظرفیت آن حدود ml220 است.

مثانه خالی به شکل چهارگوش است

وقتی مثانه پر می شود سطوح مختلف آن تبدیل به دو سطح قدامی و خلفی می شود.یعنی سطح تحتانی طرفی تبدیل به سطح قدامی و سطح فوقانی و قاعده تبدیل به سطح خلفی می شوند. پس مثانه در حالت پر به شکل تخم مرغ بوده و از ناحیه ی لگن وارد شکم می شود.

خونرسانی مثانه

مثانه به وسیله ی شریان های وزیکال فوقانی و تحتانی ( از شاخه های تنه ی قدامی ایلیاک داخلی ) تغذیه می شود. شریان های گلوتئال تحتانی و رکتال میانی هم ممکن است شاخه هایی به مثانه بدهند.

احساس دفع ادرار

مراحل :

1. دیواره مثانه بر اثر پر شدن کشیده می‌شود

2. گیرنده‌های کششی دیواره مثانه تحریک می‌شوند

3. امواج عصبی تولید می‌کنند که توسط رشته‌های عصبی آوران به نخاع و بعد به مغز منتقل می‌شود

4. و بدین سان احساس دفع بوجود می‌آید.

5. اسفنکترها شل شده و ماهیچه صاف مثانه تحت فعالیت اعصاب خودکار منقبض و محتویات مثانه به پیشابراه خالی می‌شود.

منابع

تالار گفتگو جوانان ایرانی http://www.parsclubs.com/thread-29029.html

مونا عفیفی دانشجوی پزشکی دانشگاه شهید بهشتیwww.020.ir

http://www.patoghu.com

وبلاگ بخش همودیالیز بیمارستان مطهری جهرمhttp://www.enger.blogfa.com/post-22.aspx